NIEUWSBERICHT

Pauline den Ambtman-Verbruggen - 'De samenwerking tussen beleid, uitvoering en toezicht'.

De vereniging JuristenRijk heeft mij, als directeur Strategie van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, gevraagd in te gaan op het jaarthema 'De samenwerking tussen beleid, uitvoering en toezicht'.  Als directeur bij een rijksinspectie ga ik graag in op dit verzoek. De overheid is er voor de individuele burger, het dier of de natuur, ook in die situaties waar mens en dier zichzelf niet kunnen beschermen. Een goede samenwerking tussen beleid, toezicht en uitvoering is hierin essentieel voor maatschappelijk resultaat.

De NVWA staat voor veilig voedsel en veilige consumentenproducten, voor het dierenwelzijn en voor de natuur. Achter deze korte samenvatting gaan 150 toezichthoudende taken schuil, waarmee we met ruim 3000 medewerkers dagelijks 7 publieke belangen dienen: voedselveiligheid, plantgezondheid, natuur en milieu, dierenwelzijn, diergezondheid, productveiligheid en alcohol- en tabaksontmoediging.

Bedrijven en ondernemers in Nederland zijn zelf verantwoordelijk voor het naleven van regels. De beste garantie voor mens, dier en natuur is immers bedrijfsvoering waarbij veiligheid en zorgvuldigheid iedere dag centraal staan. Bedrijven en ondernemers zijn daarvoor zelf primair verantwoordelijk. Wij sluiten met ons toezicht aan op de mate waarin die verantwoordelijkheid wordt ingevuld. Bij onze toezichtsstijl past een proactieve en stimulerende houding waar dat kan, en zijn we disciplinerend wanneer dat moet. De publieke belangen zijn hierbij voor ons leidend.   

Om als toezichthouder, als rijksinspectie, je wettelijke taak goed te kunnen uitoefenen en je rol in het stelsel te nemen waar dat het meest nodig is, heb je ruimte nodig. Ruimte om je toezicht te richten op bestaande en opkomende risico’s. Zodat ministers, mede dankzij goed toezicht, hun politieke eindverantwoordelijkheid voor de werking van dat stelselkunnen dragen. Een goede samenwerking van de partners in de driehoek borgt die ruimte.

Nog explicieter is de afstand die er moet zijn tussen beleid en toezicht in concrete onderzoeken. In die relatie mag beleid geen zeggenschap uitoefenen in feitelijke onderzoeken, inspectieverslagen, oordelen of adviezen van het toezicht. Ondanks deze onafhankelijkheid, en bijbehorende afstand in concrete situaties, vraagt een goede werking van de driehoek daarnaast om nabijheid en onderling contact. Voor het gesprek over de uitwerking van beleid in de praktijk; een continu gesprek over de handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid van politieke ambities. Deze zogenoemde reflectieve functie van het toezicht draagt bij aan zichtbaar maatschappelijk resultaat. Het vergt van alle partners in de driehoek inzet om hun onderlinge relatie rolzuiver vorm te geven

Goed toezicht vraagt naast vakkennis dus ook om verbindende vaardigheden. Als toezichthouder staan we midden in de samenleving. Je blik naar buiten richten, je relaties onderhouden en het gesprek aangaan over de aanpak van mogelijke risico’s voor de veiligheid van het voedsel, producten, het welzijn van dieren en de bescherming van de natuur. Met de partners binnen de driehoek, én daarbuiten. Zodat consumenten in Nederland kunnen vertrouwen op veilig voedsel en op een zorgvuldige omgang met de dieren en de natuur. De bevlogen collega’s van de divisie Juridische Zaken, een onderdeel van de directie Strategie van de NVWA, dragen daar iedere dag aan bij. Door de algemene beginselen van behoorlijk bestuur te bewaken. Door te signaleren waar het schuurt, of waar meer maatwerk nodig is. Door hun bijdrage aan effectief interventiebeleid, hun advies over de mogelijke vernieuwingen in ons toezicht. Zij leggen bestuurlijke boetes en maatregelen op, handelen verzoeken om te handhaven of om informatie te openbaren af, en begeleiden de daarop volgende procedures die de rechtsbescherming van burgers en bedrijven dienen. Samen met collega-inspecteurs en dierenartsen van de NVWA dragen zij het vak van toezicht houden.  

De vereniging koos een belangrijk thema; een goed werkende driehoek biedt ruimte voor toezicht, dienend aan de publieke belangen die ten grondslag liggen aan de wetgeving waarop we toezien. Daaraan ontlenen wij als toezichthouder en autoriteit onze legitimiteit voor ons handelen en ons gezag. En breder; daarmee kunnen wij als juristen bij het Rijk bijdragen aan maatschappelijk resultaat en publiek vertrouwen.